Samen het rouwproces doorstaan
Helaas krijgen jaarlijks ongeveer zesduizend minderjarige kinderen te maken met het overlijden van een ouder, volgens het CBS. In sommige gevallen gaat het om een zeer plotseling sterfgeval, soms is het na een lang ziekbed. Nagenoeg altijd is het enorm verdrietig en pijnlijk voor de betrokkenen. Zeker kinderen kunnen veel moeite hebben om met het verlies om te gaan.
Gevoel van onveiligheid
Afhankelijk van de leeftijd van het kind, kan het te maken krijgen met verschillende klachten of problemen omtrent rouw. Zo kunnen kinderen last hebben van een gevoel van onveiligheid: de veilige haven die de ouders boden is aan het wankelen gebracht. Vaak geldt dat er pas ruimte is voor rouw wanneer ze zich weer veilig voelen. Daardoor komt het vaak voor dat pas na verloop van tijd gedragsveranderingen of klachten merkbaar zijn.
Verschillende klachten
Bij peuters en kleuters is met name de factor begrip van belang. Dood en ‘nooit meer’ zijn voor hen vaak te abstract om te begrijpen. Veel openheid en eerlijkheid helpt hen bij verwerking. Voor kinderen tot tien jaar geldt dat zij verbanden kunnen gaan leggen. Gebeurtenissen betrekken ze op zichzelf, maar willen tegelijkertijd ‘gewoon’ zijn. Terugtrekken ligt hierdoor op de loer. Rust, veiligheid en transparantie zijn hierbij belangrijk.
Emotioneel weerbarstige tijd
Kinderen die in de (pre)puberteit komen willen onafhankelijker worden, maar hebben ook nog veel behoefte aan aandacht en ondersteuning. Ook tijdens rouw ervaren zij vaak deze tweesplitsing: wel getroost willen worden, maar niet als klein of zwak worden gezien. Dit kan zich uiten in boosheid, opvliegendheid en opgekropt verdriet. Nog wat oudere kinderen, van ongeveer dertien tot achttien jaar, bevinden zich vaak al in een emotioneel weerbarstige tijd. Die emotionele ontwikkeling in combinatie met rouw is vaak enorm ingewikkeld.
Tijdens een rouwproces zijn rust, veiligheid en transparantie voor kinderen enorm belangrijk.
Grote klap
Een voorbeeld is de situatie waar Mia van 14 zich in bevond. Haar vader overleed na een hevig maar kortstondig ziekbed. Dat overlijden kwam als een grote klap. Ze veranderde van een spontaan, sociaal meisje naar een teruggetrokken en vaak boos kind. Haar moeder had daar best begrip voor, het was een uitzonderlijk moeilijke periode voor hen allebei. Er was nauwelijks tijd geweest om te beseffen wat er allemaal was gebeurd.
Bijzonder verwarrend
Voor Mia was deze fase bovendien bijzonder verwarrend. Ze ging naar de middelbare school en had daardoor net het gevoel meer op eigen benen te gaan staan. Maar door het gemis van haar vader merkte ze tegelijkertijd hoezeer ze nog haar ouders nodig had. Daarbij viel het zichtbare verdriet van haar moeder erg zwaar: ze had het gevoel sterk te moeten zijn voor haar overgebleven ouder. De combinatie van dit soort verwarrende emoties maakten haar onmachtig, en boosheid was het gevolg.
Er samen weer uitkomen
Rouw- en verliesbegeleiding kan kinderen van verschillende leeftijden helpen het verdriet een plekje te geven. Dat voelt voor sommige ouders misschien gek: waarom kan een vreemde dat wel, en ik niet? Maar juist de onafhankelijkheid van een ‘buitenstaander’ kan vaak veilig voelen. Door open en eerlijk te kunnen zijn over emoties die het kind liever niet bij de ouders neerlegt, kan er weer wat rust terugkeren. Zodat daarna weer ruimte ontstaan om er samen uit te komen.
Specialisten in jouw buurt
-
Op een of meer momenten in ons leven ervaren we allemaal een soort verlies. Het kan het verlies van een relatie zijn als gevolg van een relatiebreuk of scheiding, van een baan of bedrijf, van een huisdier, van een geliefde, van gezondheid of het gevoel van veiligheid na een traumatische gebeurtenis. Wat de tragedie ook is, de natuurlijke reactie is om te rouwen. -
Rouwen is iets dat meeslepend kan zijn, en het is belangrijk om te begrijpen dat je hier de tijd voor moet nemen. Het is net zo belangrijk om te onthouden dat rouw niet eeuwig hoef te duren en je na verloop van tijd zal leren omgaan met verdriet. Een van de moeilijkste ervaringen in het leven is het verlies van een dierbare of een geliefde. -
Een goede uitvaart kan helpen om afscheid te nemen en je verlies te verwerken. -
Samen een dierbare herdenken kan zó belangrijk zijn. Vorig jaar leidde dat weleens tot ingrijpende beslissingen. Zo ging vroeg op een ochtend in november mijn telefoon. -
Na de uitvaart is de periode van rouw eigenlijk pas net begonnen. Het verlies is nog heel recent. -
Je wist dat het moment een keer zou komen, maar nu het er is bijt het nog meer dan verwacht. Na het verlies voelde je jezelf verbonden met iedereen om je heen. Op den duur had je alleen het idee dat je contacten steeds meer afstand begonnen te nemen. Tot het voelde alsof je jouw verdriet alleen nog kon voelen wanneer je alleen was. -
Eigenlijk wil je dat kinderen zo min mogelijk met de dood te maken hebben. Toch krijgen mensen regelmatig op jonge leeftijd al te maken met de dood. Soms een ver familielid, soms iemand die heel dichtbij staat. -
Een jong gezin in de bloei van hun leven heeft net hun tweede kind gekregen, maar ze zitten op een donkere wolk. Wat een fijne tijd moet zijn met elkaar als jong gezin, is nu elke dag weer een gevecht en een grote uitdaging. -
Er waren eens drie bomen. Tijdens een harde storm verloren ze alle drie een tak waarvan ze erg hielden. -
Een verlies is altijd ingrijpend. Op het moment zelf, waarop schok en onbegrip de boventoon kunnen voeren. Maar zeker ook achteraf: waarna een vaak lang verwerkingsproces van rouw en verlies begint.