taal

De taal die de wereld verandert

Dit is mijn laatste column voor het ForYou Magazine. Niet omdat ik het niet meer leuk vind om over taal te schrijven, want dat is niet zo. Taal blijft een grote liefde. Maar omdat ik een nieuwe baan heb waar ik mijn taalliefde (en andere liefdes) mag gaan uitdragen. Dat is spannend en leuk, maar natuurlijk ook vreemd na jaren met zoveel toewijding bij dit bedrijf te hebben gewerkt.

Verandering

Benoemen dat ik ging stoppen, was dan ook bitterzoet. Daarnaast zette het me aan het denken. Want met een paar woorden had ik opeens iets onherroepelijk veranderd. Van het ene moment op het andere was mijn rol, mijn werk, mijn toekomst compleet anders dan daarvoor.

Woorden doen iets

Dat taal belangrijk is om de wereld te begrijpen, is duidelijk. Tot die conclusie kom ik iedere column weer opnieuw. Je gebruikt het als middel om iets uit te leggen, toe te lichten of je gevoelens over te brengen. Maar er is dus meer. In de pragmatiek (een studietak binnen de taalkunde) worden er verschillende ‘taalhandelingen’ onderscheiden. Zo gebruik je taal niet alleen om de wereld te begrijpen, maar je dóét ook iets met je woorden.

Een andere wereld

We hebben het hierbij over ‘declaratief taalgebruik’. Dit is taal waarmee je een daadwerkelijke verandering in de wereld teweeg kan brengen. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer de trouwambtenaar tegen een stel zegt: ‘Hierbij verklaar ik u man en vrouw’. Of wanneer een politicus uitspreekt dat de oorlog is verklaard. Of dus wanneer je zegt: ‘ik neem ontslag’.

Machtiger dan het zwaard

Met een paar woorden zijn twee mensen plotseling een echtpaar. Is een vredestijd beëindigd. Of dus je dienstverband opgezegd. Ze zeggen wel: de pen is machtiger dan het zwaard. Niet voor niets, blijkt maar weer.

Wat kun je dan nog zeggen?

Moet je daarom op je tellen passen en ieder woord wegen? Tja, dat is natuurlijk niet aan mij. Maar wel opvallend is hoe vaak je tegenwoordig uitspraken hoort als: ‘Je mag ook niets meer zeggen’. Dat is volgens mij niet waar, eerder het tegenovergestelde. Juist omdat taal zo wereldveranderend kan zijn, is het belangrijk dat je tegenwoordig bijna álles mag zeggen. Maar: dan kun je ook een reactie terug verwachten. (En doe dan niet flauw als de inhoud van die reactie je niet bevalt, eerlijk is eerlijk.)

Tot ziens!

Hoe het ook zij, ik had mijn uitspraak gedaan. En na het nodige papierwerk (weer taal!) was het dan officieel. Ik zwaai af. En dus rest mij niets meer dan nog een paar korte uitspraken te doen die behoren tot de taalhandeling ‘expressief taalgebruik’. Namelijk: bedankt voor het lezen van mijn columns. Bedankt aan alle fijne collega’s voor de mooie en leerzame tijd en tot ziens! (Dat betekent: tot we elkaar weer zien. Dus daarmee heb ik alvast vastgesteld dat we elkaar heus nog wel weer eens zullen zien. Handig, die taal.)

Datum: 20 december 2023