
Kennisdossier # 1: Verschillen in dosering medicijnen hartfalen tussen seksen
In augustus 2019 publiceerden onderzoekers van het UMCG in het Britse medisch tijdschrift The Lancet dat de optimale dosering van medicatie voor vrouwen met hartfalen aanzienlijk lager ligt dan voor mannen. Bernadet Santema, die zich hier als arts-onderzoeker op de afdeling Cardiologie nog steeds mee bezighoudt, vertelt over het onderzoek van haar en haar collega’s.
Hartinfarct
‘Het is al langer bekend dat er verschillen zijn tussen hartklachten van man en vrouw. Naar de symptomen van een hartinfarct is al meer onderzoek gedaan, maar over de sekseverschillen van hartfalen veel minder’, begint Bernadet haar verhaal. ‘Bij een hartinfarct is er sprake van een probleem van de kransslagvaten. Dit zijn drie kleine slagadertjes die het hart voorzien van zuurstofrijk bloed. Als daar door aderverkalking een bloedpropje ontstaat, krijgt een deel van het hart geen zuurstof meer. Bij mannen uit zich dat vaak door de klassieke signalen als pijn op de borst en in de linkerarm, terwijl dit zich bij vrouwen soms kan aankondigen door pijn in de bovenbuik.’
Twee types hartfalen
Bij hartfalen spelen er echter andere zaken’, vervolgt Bernadet. ‘Eigenlijk onderscheiden we twee verschillende types hartfalen: een verminderde en een behouden knijpkracht van het hart. Hartfalen als gevolg van een verminderde knijpkracht zien we vooral bij mannen. In mannen is dit vaak het gevolg van een hartinfarct, waarbij ze vaker en sneller moe zijn, en vocht vasthouden in hun benen of longen. Met het maken van een echo is de diagnose van hartfalen met een verminderde knijpkracht goed te stellen.’
Behouden knijpkracht
‘Eigenlijk is het nog maar een paar jaar bekend dat er ook een andere vorm van hartfalen is, namelijk hartfalen met een behouden knijpkracht. Hierbij kan het hart nog wel goed samenknijpen, maar zijn er problemen met het ontspannen van de hartkamer. Doordat deze dik en stijf is, vult het hart zich minder gemakkelijk met bloed, wat netto dezelfde klachten geeft als bij hartfalen met een verminderde knijpkracht. Alleen is deze vorm op een echo veel moeilijker te zien. Om een goede diagnose te stellen zou je het echo-onderzoek eigenlijk moeten combineren met een inspanningsonderzoek of zelfs een hartkatheterisatie waarbij de druk in het hart gemeten wordt.’
Man versus vrouw
In 70% van de gevallen van hartfalen als gevolg van verminderde knijpkracht van het hart, dus eigenlijk de klassieke vorm, gaat het om mannen met een relatief jonge leeftijd. Vrouwen die hartklachten hebben, ontwikkelen dit over het algemeen op latere leeftijd. Ze zijn sneller moe en kunnen kortademig zijn. Niet altijd wordt dit als hartfalen herkend en erkend, maar juist aan de leeftijd toegeschreven. Deze vorm van hartfalen komt overigens ook bij mannen voor. Waar je hartfalen met een verminderde knijpkracht voor het grootste deel bij mannen ziet, zijn er meer vrouwen die leven met hartfalen met een behouden knijpkracht. Hartfalen kan door heel veel dingen komen, zoals een in het verleden doorgemaakt hartinfarct, een te hoge bloeddruk of lekkende hartkleppen.
‘Het is al langer bekend dat er verschillen zijn tussen hartklachten van man en vrouw’
Europese richtlijnen
Patiënten bij wie de diagnose hartfalen is gesteld, worden behandeld via de Europese hartfalenrichtlijn. Ze krijgen vaak plasmedicijnen toegediend, waarna ze worden ingesteld op de juiste dosering hartfalenmedicatie. ‘Hiervoor worden de Europese richtlijnen gehanteerd: zo snel mogelijk na de diagnose wordt met het voorschrijven van vier verschillende medicijnen gestart. De dosering hiervan is in het begin laag, maar in de weken en maanden daarna probeer je die vier medicijnen op te hogen. Eerdere studies tonen namelijk aan dat de effecten van de behandeling het meest gunstig zijn bij een hoge dosering. Patiënten leven dan langer, hebben een betere kwaliteit van leven en hoeven minder vaak opgenomen te worden in het ziekenhuis door hartfalen.’
Bijwerkingen
‘Wat we echter ook zagen, is dat dat ophogen van de medicijnen naar de hoogste doseringen lang niet altijd lukt. Met name bijwerkingen als een achteruitgang van de nierfunctie, een te lage bloeddruk of hartslag of afwijkende bloedwaarden zijn er regelmatig de oorzaak van dat bepaalde medicijnen niet verder konden worden opgehoogd of zelfs gestopt moesten worden. In ons onderzoek zagen we dat bij twee van de vier medicijngroepen vrouwen al heel goede effecten hadden van slechts de helft van de dosering die in de richtlijnen wordt geadviseerd, terwijl mannen pas de beste effecten lijken te hebben bij de hoogste doseringen.’
One size fits all
De onderzoeksgroepen van de studies waarop de behandelingen zijn gebaseerd, bestaan voor 70 tot 80% uit blanke mannen. ‘De huidige behandelingen zijn gebaseerd op het principe ‘one size fits all’. Wij zijn gaan onderzoeken of dat wel terecht was. Zou iemand met een kleiner postuur, een lager gewicht en een ander ras misschien een gunstiger effect hebben bij een lagere dosering? Wij hebben ons nu vooral gericht op de verschillen tussen man en vrouw. Voor ons onderzoek konden we putten uit informatie over patiëntengroepen van Europese en Aziatische databases.’
Oorzaak
‘Die verschillen kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met het verschil in vet- en spierhuishouding tussen man en vrouw. Vrouwen hebben doorgaans een hoger vetpercentage, waardoor medicijnen die in het vet worden opgeslagen, langer in het lichaam blijven. Ook hebben vrouwen over het algemeen een lager bloedvolume dan mannen en kan de hormoonhuishouding een rol spelen. Maar dat is nog niet hoe we het nu al aanvliegen’, haast Bernadet zich te zeggen.
Meer onderzoek
‘Er is eerst nog meer onderzoek nodig, voordat de Europese richtlijn voor de behandeling van hartfalen wordt aangepast. Maar het is wél goed dat er steeds meer aandacht en bekendheid komt voor de verschillen tussen hartfalen in man en vrouw. Dit kan er enerzijds toe leiden dat hartfalen bij vrouwen sneller wordt herkend én dat ze beter behandeld kunnen worden.’
-
Langzaam loopt het getalletje op je weer-app alsmaar een beetje op en maakt het regenwolkje plaats voor een stralend zonnetje. Heerlijk!
-
Peter (46) had al jaren last van zijn rug. Als rij-instructeur had hij toch vooral een zittend beroep en dat was niet bepaald bevorderlijk voor zijn klachten. Hij probeerde na zijn werk wel wat aan beweging te doen, maar zijn klachten begonnen hem daarin steeds meer te beperken.
-
Als je regelmatig ’s nachts wakker wordt van pijn of tintelingen in je hand, en schudden helpt niet meer, dan is de kans groot dat je een zogenaamd ‘Carpale Tunnel Syndroom’ (CTS) hebt.
-
Je voeten gebruiken is zo vanzelfsprekend. Vaak merk je pas hoe belangrijk je voeten zijn wanneer er een klacht tevoorschijn komt. Een medisch pedicure biedt gelukkig de oplossing voor verschillende voetklachten.
-
Ineens kwam het weer opzetten: gezichtsvelduitval. Annemarie wreef over haar voorhoofd. Nog even en dan zou die afschuwelijke hoofdpijn weer op komen zetten.
-
Hyperthermie kan een zinvolle uitbreiding zijn bij het behandelen van ziekten zoals kanker. De behandeling helpt de werking van bestraling en/of chemotherapie te versterken, om de tumor of het kankergezwel optimaal aan te pakken.
-
Iedereen kan het begrijpen, dat wanneer je kanker hebt je alles wil aangrijpen om beter te worden. Vandaag de dag zijn er ook verschillende behandelwijzen die uitgevoerd en gecombineerd kunnen worden.
-
Wanneer jij of een naaste te maken heeft met kanker, is dat vaak een heftige ervaring. Logischerwijs wil je alles op alles zetten om te genezen. Daarvoor kunnen verschillende behandelmethoden ingezet worden.
-
Toen Evelien (43) de eerste keer gediagnosticeerd werd met borstkanker, zat de schrik er goed in. ‘Maar ik was ook heel overtuigd dat het goed zou komen. Ik weet niet waar dat vandaan kwam’, vertelt ze. ‘Misschien is het mijn optimistische natuur.
-
Onderzoek naar het toepassen en de werkzaamheid van hyperthermie stopt nooit. Met nieuwe onderzoeken worden alsmaar meer toepassingen, werkingen en resultaten van hyperthermie bij het bestrijden van impactvolle ziekten zoals kanker, bevonden.