Willemijn Ahlers: ‘Na een soort intake ben ik het traject ingegaan. Ik ging in transitie.’

Genderneutraal. Het lijkt een begrip van deze tijd. Er zijn zelfs al verschillende organisaties en instellingen die hun klanten of lezers niet meer met ‘meneer’ of ‘mevrouw’ maar met een neutrale titel aanspreken. ‘Ik heb er laatst eens een oud woordenboek op nageslagen’, glimlacht Willemijn Ahlers. ‘Dat woord bestond toen nog niet eens. Je had jongens en je had meisjes. Iets anders was er niet. Maar toch voelde ik me anders, ik vond mezelf apart. Het was raar wat ik deed. Dat hoorde niet, dus ik sprak er met niemand over.’

Dromen

Willemijn heeft een lange weg af moeten leggen voordat ze is geworden wie ze nu is. Toen ze 64 jaar geleden geboren werd, kreeg van haar ouders de naam Wim mee, want Willemijn kwam als jongetje ter wereld. Diep in gedachten roert ze in haar koffie. Haar handen verzorgd, de nagels blank gelakt. Ze neemt een slokje en vertelt dan verder: ‘Het begon zo rond mijn 9de. Elke nacht droomde ik dat ik een meisje was. In die tijd begon ik ook af en toe kleren van mijn zusjes aan te trekken. Stiekem, want ik vond eigenlijk dat het niet kon. Het gaf voor even een fijn gevoel, maar ik trok de meisjeskleren ook onmiddellijk weer uit. Het voelde raar en het paste ook niet binnen de cultuur waarbinnen ik opgroeide. Niemand wist ervan.’

Politie

‘Toch kan ik niet zeggen dat ik ongelukkig was hoor’, haast Willemijn zich te zeggen. ‘Ook niet toen ik ouder werd. Ik probeerde zo goed mogelijk te leven zoals ik vond dat het moest en er van me verwacht werd. Ondanks mijn behoefte om af en toe vrouwenkleren aan te trekken, had ik wel het gevoel dat ik een ‘normale’ man was. Ik ben getrouwd, heb een gezin gesticht en had een mooie baan bij de politie. Ik werkte eerst op straat, maar maakte later carrière en ik werd uiteindelijk leidinggevende. Ik heb mij binnen mijn werk nooit opgesteld als een stoere politieman, maar was meer die begripvolle persoon vol compassie. Zo steek ik nu eenmaal in elkaar.’

Persoonlijk leiderschap

Nadat Willemijn, die destijds nog als Wim door het leven ging, voor het werk een cursus Persoonlijk Leiderschap ging volgen, is er veel veranderd. ‘Toen pas drong voor het eerst tot mij door dat ik wat verborgen hield. Ik kon niet meer ontkennen wat ik altijd voor mezelf weggestopt had: ik was in het verkeerde lichaam geboren! Voor het eerst in mijn leven begon ik dat als een last te ervaren. Het was een innerlijk proces waarbij ik twijfelde aan mijn fundament.

Hulp

Alles wat tot dat moment vanzelfsprekend was in mijn leven, was ineens niet vanzelfsprekend meer. Ik liep rond met een enorm schaamtegevoel en was gigantisch bang voor verlies. Als mijn geheim uit zou komen had ik gefaald naar mijn relatie, mijn gezin, mijn werk. Er is zelfs een moment geweest dat ik dacht: ‘Deze strijd ga ik nooit winnen’. Wat had het leven nog voor zin? Ik heb zelfs overwogen er een eind aan te maken, maar daarvoor vond ik het leven toch te mooi, dat was de oplossing niet. Toen besloot ik professionele hulp te zoeken.’

Genderpoli

Wim kwam zo’n jaar of tien geleden terecht bij de genderpoli van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). ‘Het was de eerste keer dat ik er met iemand over praatte’, vervolgt Willemijn zacht. ‘Diepe schaamte! Ik heb alleen de vloerbedekking maar gezien, ik durfde de hulpverleenster niet eens aan te kijken. Ik had het gevoel dat ik niets waard was. Dat ik, door mijn geheim uit te spreken, het hele beeld dat anderen van me hadden omver zou kegelen. Gek genoeg voelde het ook als een enorme opluchting. En ik werd niet eens minderwaardig aangekeken, mijn verhaal werd juist gewaardeerd! Na een soort intake ben ik het traject ingegaan. Ik ging in transitie.’

Proactief

Over de impact die dit had op haar gezin, is Willemijn heel duidelijk. ‘Ik heb met mijn vrouw en kinderen de afspraak dat ik niet vertel hoe we deze periode hebben beleefd. We zijn inmiddels tien jaar verder. Onze kinderen hebben het geaccepteerd en ik heb nog steeds een heel gelukkig huwelijk. Meer wil ik er niet over zeggen’, glimlacht ze vriendelijk. Even valt er een stilte, maar dan pakt ze de draad van haar verhaal weer op. ‘Toen ik het proces inging, heb ik er veel over gelezen en opgezocht. Aan de hand van die verhalen bepaalde ik voor mezelf ik proactief wilde zijn en niet in een slachtofferrol wilde kruipen. Ik wilde mezelf niet zielig vinden. Dat is echt een opdracht die ik mezelf gegeven heb en waar ik mezelf aan herinner als ik het idee heb dat ik begin te klagen. Ik heb geleerd om sterk te reflecteren op mezelf.’

Applaus

Voordat Wim ook echt als vrouw kon gaan leven moest er eerst nog een andere hindernis genomen worden: hij moest zijn werkgever informeren. ‘Weer voelde ik die diepe schaamte en die angst en weer durfde ik alleen maar naar beneden te kijken. Maar mijn werkgever reageerde gelukkig heel positief. Hij wist eerst niet precies wat hij ermee aan moest, maar hij veroordeelde het ook niet. Mijn chef vormde een werkgroep waarin allerlei verschillende experts vertegenwoordigd waren: het bedrijfsmaatschappelijk werk, een bedrijfsarts, een jurist, een personeelsfunctionaris, een beleidsmedewerker diversiteit, een communicatiedeskundige en ikzelf. We hadden er geen van allen verstand van, we wisten niet waar we aan begonnen maar ik werd gerespecteerd, ik mocht er zijn.’

Bijzonder moment

‘We hebben ook besproken hoe de collega’s zouden worden ingelicht en ik besloot dat ik het hen zelf wilde vertellen. Ze zijn allemaal gevraagd om naar de kantine te komen en van te voren werd er druk gespeculeerd, want niemand wist wat er aan de hand was. Ze waren echter totaal niet voorbereid op de boodschap die ik hen vertelde. Na mijn verhaal was het eerst doodstil. Toen stonden er twee collega’s op. Ze begonnen te applaudisseren en toen volgde de rest ook hun voorbeeld. Dat was een heel bijzonder moment.’

Vertrouwen

Willemijn slikt en is even stil. ‘Mijn chef nam ook nog even het woord: ‘Jullie hoeven het niet te begrijpen, maar hebben het wel te accepteren. Iedereen die er problemen mee heeft, heeft een probleem met mij.’ Zij stelde de norm. Dat is pas leiderschap, dat gaf me enorm veel vertrouwen.’

Vrouw zijn

Een maand later ging Wim ook echt als vrouw leven. Als Willemijn. ‘Vooral in het begin was dat hartstikke spannend. Ik voelde me opgelaten. Het was één grote ontdekkingsreis in alle facetten. Je kunt het vergelijken met een meisje van 13 die tien jaar de tijd heeft om vrouw te worden. Alleen moest ik dat in een jaar doen. Het was een overgangsfase waarin ik van onzekerheid naar zekerheid groeide. Het ging niet alleen om de verandering van mijn lichaam, de hormonen en de operaties, maar ook om de relaties om me heen. Gelukkig ben ik niemand kwijtgeraakt door mijn transitie, maar dat kwam misschien ook wel doordat ik de verbinding onderhield met de mensen om mij heen.’

Tijd

‘Voor hen was het natuurlijk ook ingewikkeld: Wim die nu ineens als Willemijn door het leven ging. Sommigen voelden zich opgelaten als ze me per ongeluk Wim noemden of het over ‘hem’ hadden in plaats van ‘haar’. Maar daar ben ik altijd heel ontspannen mee omgegaan omdat er vrijwel nooit een kwade bedoeling achter zat. Ik heb hen de tijd gegund. Ik had al een lange weg achter de rug, maar voor mijn omgeving was het nieuw.’

Ik mag er zijn!

Willemijn neemt een laatste slok koffie en zet haar kopje op tafel. ‘Ik voel me zoveel gelukkiger dan voor mijn transitie. Er is een last van me afgevallen. Ik ben vrijmoediger, ik mag er zijn. Ik heb geen moment getwijfeld of spijt gehad. Ik heb inmiddels afscheid genomen van mijn werk bij de politie, ik ben met pensioen. Op mijn laatste werkdag drukte één van mijn collega’s mij een brief in de handen. Ik had nooit veel met hem samengewerkt, maar hij bedankte me. In de brief las ik dat hij tien jaar geleden twijfelde om voor zijn geaardheid uit te komen, maar door mijn verhaal had hij het aangedurfd om uit de kast te komen. Daar was hij me nog altijd dankbaar voor.’

Vrijheid

‘Ik geef nog wel les over ethische kwesties op de politieacademie en ik adviseer bedrijven hoe met werknemers om te gaan die uit de kast komen. Ik stel me de laatste jaren een beetje op als ambassadeur voor transgenders. Ik had het me voor de brief van mijn collega nooit gerealiseerd, maar misschien ben ik een rolmodel voor anderen. Mijn transitie heeft me zoveel gelukkiger gemaakt. Dat wens ik iedereen toe. Gun jezelf die vrijheid.’