De stem van het kind vertalen tijdens rouwbegeleiding
Het rode autootje botst tegen de gele vrachtauto aan. Het overstekende Playmobil-poppetje valt om. De ziekenauto komt snel aangereden om de nodige hulp te bieden. Helaas blijft ze roerloos liggen. ‘Help!’, klinkt het schril. De vloer is bezaaid met verschillende poppetjes, autootjes en ander speelgoed. Wat mij opvalt, is dat verschillende auto’s op elkaar gebotst zijn en dat diverse Playmobil-stukken op hun rug liggen. Wanneer ik ernaar vraag, geeft Sarah aan: ‘Zij zijn bij mijn mama’.
Een dierbare verliezen
Wanneer kinderen een dierbare verliezen, weten ze niet altijd hoe ze hiermee kunnen omgaan. Zeker voor kinderen is de dood iets ongrijpbaars. Vaak begrijpen ze niet precies wat er is gebeurd. Kinderen verwerken hun verdriet mede in hun spel, zoals in het voorbeeld hierboven. Dit spel wordt dan regelmatig herhaald, zodat ze hun verdriet en gevoelens een plekje kunnen geven. Ik probeer tijdens een sessie in de wereld van het kind te stappen. Ik observeer, ik speel mee. Tijdens de observatie komen er allerlei vragen in mij naar boven en maakt het spel van het kind mij nieuwsgierig om meer te weten te komen. Mist er bijvoorbeeld ergens een poppetje? Dan vraag ik daarnaar. Zo creëer ik veiligheid voor het kind en kom ik vanzelf bij het onderwerp van de hulpvraag. Soms lukt dit niet en moet het kind mij eerst beter leren kennen voordat ik zo dichtbij mag komen. Soms bootsen we een familiesituatie na. Samen met opa en oma naar de dierentuin. Even die veiligheid opzoeken. Dat mama er niet meer is, daar gaan we later mee verder.
Speeljuf
Jonge kinderen zien mij vaak als een speel-juf omdat ik vaak mijn Playmobil huis meeneem naar gezinnen. Het komt voor dat kinderen letterlijk aan hun vader of moeder vragen wanneer de speeljuf weer langskomt. Wanneer ik na een eerste sessie teruggevraagd wordt door het kind, weet ik dat ik een mogelijke ingang heb. Het is altijd de vraag hoe het kind mij toelaat. Kinderen zijn daarin heel puur: ze mogen je of mogen je niet. Heeft het kind bijvoorbeeld ruimte nodig? Dan geef ik die maar al te graag.
‘Het is ontzettend belangrijk dat kinderen zich veilig voelen bij rouwbegeleiding’
Rouw- en verliesbegeleiding
Kinderen rouwen in stukjes en ze laten in hun spel of gedrag heel duidelijk zien wanneer ze voor het volgende stukje openstaan. Wanneer dit zo is, neem ik ze mee naar ‘mijn wereld’. Hun wereld is het spelen, mijn wereld is erachter proberen te komen waar het kind daadwerkelijk last van heeft in het rouwproces. Het kind heeft de leiding en ik ben er om de stem van het kind te vertalen. Uiteindelijk vertaal ik aan de ouder of verzorger wat het kind wil vertellen en geef ik het kind zelf en/of de ouders handvatten om hiermee om te gaan. Verlies draag je heel je leven mee, en komt vaak tijdens verschillende ontwikkelingsfases weer op de voorgrond.
Veilig voelen
Het is voor mij ontzettend belangrijk dat het kind zich veilig voelt. Er heeft al zoveel onveiligheid plaatsgevonden, dat het fijn is dat ik aan huis kan begeleiden. Ik bied geen vast aantal sessies, maar sluit veel liever aan bij de hulpvraag. Je kunt niet zeggen: in acht sessies ben je klaar. Bij rouw en verlies kun je dit niet afdwingen.
Ervaring
De afgelopen drie jaar heb ik veel kinderen en gezinnen mogen begeleiden. Soms voor een langere tijd en soms voor een korte en intense periode. Steeds weer zie ik dat een kind zich vaak zorgen maakt maar dit niet kan verwoorden. De strijd die ze innerlijk voeren tussen het ‘kind zijn’ en de grote mensenwereld. Het is dan noodzakelijk om af te stemmen met het kind. Terug naar de basis. Stil staan, voelen en aansluiten zijn dan te nemen stappen. Maar hoe? Wie stemt op wie af en wie sluit bij wie aan? Het kind, de ouder? Het gaat om anders kijken naar jezelf, het kind én de situatie. Zonder oordeel maar met liefde en geduld. De tijd nemen werkt echt, hoe moeilijk dat ook is. Dat is wat ik doe in de begeleiding. Ik heb De Kinderhoeksteen opgericht om het aan te sluiten bij het kind, ouders of verzorgers en hen te helpen om stil te staan, af te stemmen op elkaar en te leren omgaan met rouw en verlies.
Dichterbij dan je denkt
Ieder kind is uniek en er is altijd een mogelijkheid voor een oplossing. Die oplossing is vaak dichterbij dan je op het eerste gezicht denkt. Kijk naar de mogelijkheden, erken en herken het verlies en zet talenten en kwaliteiten van het kind in om samen vooruit te komen.
Sabina Krijger
Specialisten in jouw buurt
-
Op een of meer momenten in ons leven ervaren we allemaal een soort verlies. Het kan het verlies van een relatie zijn als gevolg van een relatiebreuk of scheiding, van een baan of bedrijf, van een huisdier, van een geliefde, van gezondheid of het gevoel van veiligheid na een traumatische gebeurtenis. Wat de tragedie ook is, de natuurlijke reactie is om te rouwen. -
Rouwen is iets dat meeslepend kan zijn, en het is belangrijk om te begrijpen dat je hier de tijd voor moet nemen. Het is net zo belangrijk om te onthouden dat rouw niet eeuwig hoef te duren en je na verloop van tijd zal leren omgaan met verdriet. Een van de moeilijkste ervaringen in het leven is het verlies van een dierbare of een geliefde. -
Een goede uitvaart kan helpen om afscheid te nemen en je verlies te verwerken. -
Samen een dierbare herdenken kan zó belangrijk zijn. Vorig jaar leidde dat weleens tot ingrijpende beslissingen. Zo ging vroeg op een ochtend in november mijn telefoon. -
Na de uitvaart is de periode van rouw eigenlijk pas net begonnen. Het verlies is nog heel recent. -
Je wist dat het moment een keer zou komen, maar nu het er is bijt het nog meer dan verwacht. Na het verlies voelde je jezelf verbonden met iedereen om je heen. Op den duur had je alleen het idee dat je contacten steeds meer afstand begonnen te nemen. Tot het voelde alsof je jouw verdriet alleen nog kon voelen wanneer je alleen was. -
Eigenlijk wil je dat kinderen zo min mogelijk met de dood te maken hebben. Toch krijgen mensen regelmatig op jonge leeftijd al te maken met de dood. Soms een ver familielid, soms iemand die heel dichtbij staat. -
Een jong gezin in de bloei van hun leven heeft net hun tweede kind gekregen, maar ze zitten op een donkere wolk. Wat een fijne tijd moet zijn met elkaar als jong gezin, is nu elke dag weer een gevecht en een grote uitdaging. -
Er waren eens drie bomen. Tijdens een harde storm verloren ze alle drie een tak waarvan ze erg hielden. -
Een verlies is altijd ingrijpend. Op het moment zelf, waarop schok en onbegrip de boventoon kunnen voeren. Maar zeker ook achteraf: waarna een vaak lang verwerkingsproces van rouw en verlies begint.