De fase van rouw bij kinderen: wanneer grijp je in?
Een verlies is altijd ingrijpend. Op het moment zelf, waarop schok en onbegrip de boventoon kunnen voeren. Maar zeker ook achteraf: waarna een vaak lang verwerkingsproces van rouw en verlies begint. Kinderen gaan op een andere manier met rouw om dan volwassenen. Hoe kun kind(eren) hierbij helpen? Wanneer is het nodig om in te grijpen en wanneer kun je ouders adviseren hun kind beter even het eigen proces door laten gaan?
Na het verlies
De schok van het verlies is achter de rug. De uitvaart is geweest en je gaat het leven weer oppakken. Tussen dat moment en het verlies zelf, zit vaak weinig tijd. Hierdoor is de rouw eigenlijk pas net begonnen. Rouw is een vaak langdurig proces met veel verschillende emoties. Iedereen gaat hier verschillend doorheen. Maar wel kun je als zorgverlener adviezen en handvatten bieden om ouders en kinderen erbij te ondersteunen.
Kinderen en het rouwproces
Kinderen gaan anders met rouw om dan volwassenen. Zij hebben een eigen rouw- en verliesproces dat op andere momenten en andere manieren tot uiting komt. Net als bij volwassenen is dit bij ieder kind anders. Wel zijn er een paar kenmerken die hierbij vaak voorkomen. Zo verloopt rouw in fases. Soms is een kind even heel verdrietig en is de rouw heel merkbaar. Daarna kan het ook ineens over zijn: dan gaat het kind weer even spelen, alsof er niets aan de hand is. Het kan prettig zijn voor de ouders om ervan bewust te zijn dat kinderen in stukjes rouwen, dat is heel normaal. Wanneer ze dat weten, is het gemakkelijker het tempo te accepteren dat het kind nodig heeft.
Hoe gaan kinderen om met rouw en welke rol kun je hier als ouder in aannemen?
Maak emoties bespreekbaar
Kinderen voelen veel emoties, maar zij begrijpen die emoties niet altijd. Daarom is het wel zinvol om het met kinderen te hebben over wat ze voelen. Soms weten we ze wel wat ze voelen, maar hebben ze de juiste woorden hier nog niet voor. Dit kun je voor hen inzichtelijk maken. Je geeft dan aan dat het verdriet is, boosheid of machteloosheid wat ze voelen. Door het hierover te hebben, help je een kind om hun emoties te begrijpen. Is het lastig om met het kind deze emoties bespreekbaar te maken? Dan kan het helpen om hier materiaal bij te gebruiken. Misschien dat een kind er niet graag over wil praten, maar heeft het wel een andere uitlaatklep zoals tekenen. Dan kan een tekening gebruikt worden om het een en ander bespreekbaar te maken. Er zijn ook boekjes en liedjes over rouw die kunnen helpen. Ik help je graag aan wat goed materiaal om hierbij te helpen.
Vragen over de dood
Wanneer kinderen te maken krijgen met een overlijden van een familielid, hebben zij vaak veel vragen. Zeker wanneer dit de eerste keer is dat zij dit hebben meegemaakt. Zeker vanuit de ouders is het belangrijk om gewoon eerlijk te zijn. Geef aan dat het oké is om niet alle antwoorden te hebben of soms niet goed te weten hoe ze met bepaalde vragen om moeten gaan, zoals de vraag of de overledene nooit meer terugkomt. Het is voor de ouders ook prima om aan te geven dat ze het antwoord simpelweg niet weten.
Wanneer grijp je in?
Is het nodig om op bepaalde momenten in te grijpen of het kind extra te ondersteunen? Het is altijd goed om ruimte te creëren waarbij het kind het kan hebben over emoties en om vragen. Maar soms vinden ouders het heel lastig. Ze willen eigenlijk niet dat hun kind te maken krijgt met rouw en verdriet. Het liefste zien ze hun kind natuurlijk zorgeloos en blij. Ouders kunnen hiermee worstelen, maar ook kinderen kunnen te maken hebben met schuldgevoelens. Ze willen hun ouders niet belasten met nog meer verdriet. Soms kan het daarom zinvol zijn om rouwbegeleiding te adviseren.
Rouwbegeleiding voor kinderen
Ik ben Sabina Krijger en begeleid bij De Kinderhoeksteen kinderen bij rouw en verlies. Elke situatie is anders en ieder kind reageert hier op een eigen manier op. Ik help met verschillende materialen en methodes om voor hen de emoties inzichtelijk te maken en deze te kunnen bespreken. Hierdoor wordt het ook gemakkelijker voor kinderen om de emotie een plekje te geven. Hierbij kan ik ouders ook in het proces begeleiden. Maar ook zorgverleners kunnen bij mij terecht, om meer te weten over hoe zij kinderen en families kunnen begeleiden in een rouwproces. Neem gerust contact met mij op.
Specialists in your neighbourhood
-
Op een of meer momenten in ons leven ervaren we allemaal een soort verlies. Het kan het verlies van een relatie zijn als gevolg van een relatiebreuk of scheiding, van een baan of bedrijf, van een huisdier, van een geliefde, van gezondheid of het gevoel van veiligheid na een traumatische gebeurtenis. Wat de tragedie ook is, de natuurlijke reactie is om te rouwen. -
Rouwen is iets dat meeslepend kan zijn, en het is belangrijk om te begrijpen dat je hier de tijd voor moet nemen. Het is net zo belangrijk om te onthouden dat rouw niet eeuwig hoef te duren en je na verloop van tijd zal leren omgaan met verdriet. Een van de moeilijkste ervaringen in het leven is het verlies van een dierbare of een geliefde. -
Een goede uitvaart kan helpen om afscheid te nemen en je verlies te verwerken. -
Samen een dierbare herdenken kan zó belangrijk zijn. Vorig jaar leidde dat weleens tot ingrijpende beslissingen. Zo ging vroeg op een ochtend in november mijn telefoon. -
Na de uitvaart is de periode van rouw eigenlijk pas net begonnen. Het verlies is nog heel recent. -
Je wist dat het moment een keer zou komen, maar nu het er is bijt het nog meer dan verwacht. Na het verlies voelde je jezelf verbonden met iedereen om je heen. Op den duur had je alleen het idee dat je contacten steeds meer afstand begonnen te nemen. Tot het voelde alsof je jouw verdriet alleen nog kon voelen wanneer je alleen was. -
Eigenlijk wil je dat kinderen zo min mogelijk met de dood te maken hebben. Toch krijgen mensen regelmatig op jonge leeftijd al te maken met de dood. Soms een ver familielid, soms iemand die heel dichtbij staat. -
Een jong gezin in de bloei van hun leven heeft net hun tweede kind gekregen, maar ze zitten op een donkere wolk. Wat een fijne tijd moet zijn met elkaar als jong gezin, is nu elke dag weer een gevecht en een grote uitdaging. -
Er waren eens drie bomen. Tijdens een harde storm verloren ze alle drie een tak waarvan ze erg hielden. -
Afscheid nemen van een dierbare is een plotse wending in je leven, die vaak niet te bevatten valt. Het voelt onbegrijpelijk dat degene met wie je zoveel hebt gedeeld, er opeens niet meer is.