Wat zeg je tegen kinderen over de dood?
Wanneer er binnen een gezin of familie een dierbare wegvalt, ontstaat er een pijnlijke, verdrietige situatie. Een situatie waar wij als volwassenen vaak ook met moeite mee omgaan. Allereerst is er verbijstering en pijn die met een overlijden van een dierbare gepaard gaan. Maar ook: hoe gaan we met deze situatie om? We praten, lachen, huilen en halen herinneringen op; zijn bezig om de dag van de uitvaart inhoudelijk vorm te geven. Dat is ook goed. Het zijn de eerste stapjes die straks zo waardevol zijn bij het rouwproces. Samen dierbare herinneringen creëren om als troost de toekomst mee in te nemen.
Dood is een lastig onderwerp
Maar laten we hierin de kinderen niet vergeten! Ook zij hebben op hun eigen wijze een band met de overledene gehad. Wat vertel je aan kinderen over de dood? Een lastig onderwerp. We vinden het allemaal moeilijk om aan onze kinderen te vertellen dat iemand om wie ze veel geven is doodgegaan. We zijn al gauw geneigd om het minder erg te maken of te verzachten. Toch is het belangrijk om kinderen serieus te nemen. Gebruik geen woorden die de werkelijkheid verdoezelen of zachter maken. Zeker jonge kinderen, die opmerkingen zeer letterlijk nemen, kunnen dan de dingen verkeerd begrijpen.
Angstig
Zeg liever niet ‘Opa slaapt voor altijd’. ‘Slapen’ is niet hetzelfde als ‘dood zijn’. Als je slaapt, word je immers ook weer wakker. Als je het zó zegt, krijgen kinderen weer hoop dat opa weer levend zal worden, gewoon door wakker te worden. Bovendien kunnen ze angstig worden om te gaan slapen: ‘Misschien word ik dan ook nooit meer wakker, net als opa.’
Help kinderen met hun vragen over de dood
‘Papa ging dood omdat hij zo ziek was’.
Kleine kinderen kunnen geen onderscheid maken tussen ernstige en minder ernstige ziekten. Wanneer je geen verdere uitleg geeft, kunnen ze bang worden wanneer iemand een onschuldig griepje of verkoudheid heeft. Vertel jonge kinderen dat een beetje ziek zijn niet betekent dat je zult doodgaan. Leg uit dat papa’s lichaam zó stuk was, dat het niet meer gemaakt kon worden. Dat de allerbeste dokters wel heel goed hun best hebben gedaan, maar dat zij hem ook niet beter konden maken.
‘Oma ging dood omdat ze al zo oud was’.
Kinderen kijken anders tegen ‘oud’ aan dan wij. Ze vinden mensen van 30 al oud. Wanneer je het zó uitlegt, loop je het risico dat kinderen bang worden dat hun papa en mama ook doodgaan, want die zijn immers ook ‘oud’.
Wat kun je wél vertellen?
Hoe leg je uit wat ‘dood zijn’ is? Dat doe je door heel concreet de zichtbare dingen te noemen. Iemand die dood is, kan niet meer lopen, eten, lachen en huilen, niets meer zien. Ze zien er ook een beetje anders uit (vertel ook hóé anders) en voelen koud aan omdat het hart niet meer werkt en het bloed niet meer stroomt. Het laatste maak je nog duidelijker wanneer kinderen de overledene gaan bezoeken.
Eigen woorden
Praat met kinderen op zo’n manier dat ze het kunnen begrijpen. Laat je niet leiden door je eigen angst: kinderen en jongeren vragen meestal niet meer dan dat ze op dat moment aankunnen. Ga na of de kinderen begrepen hebben wat je hebt verteld. Dat kun je doen door ze het in hun eigen woorden te laten herhalen.
Specialisten in jouw buurt
-
Als je jong bent, denk je meestal niet veel na over de dag waarop je je laatste adem uitblaast. Voor de meeste mensen is het opbouwen van hun leven een grotere prioriteit dan het afbouwen ervan. Dat is volkomen logisch, maar toch is het verstandig om eens te kijken of je je zaken goed geregeld hebt. -
De dood is onlosmakelijk verbonden met het leven, maar we denken er liever niet te veel over na. We schuiven dat onderwerp meestal ver voor ons uit. -
Wanneer het einde van het leven nadert, kunnen gedachten over de eigen uitvaart naar de oppervlakte komen. Hoewel dit onderwerp voor velen gevoelig is, is het van groot belang om uw wensen duidelijk vast te leggen en te bespreken met uw naasten. -
We verzekeren ons voor van alles en nog wat en over de ene verzekering denken we liever net wat langer na dan de andere. Toch denken en praten we liever nog niet altijd over een uitvaartverzekering. Ook al praten we er niet veel over, zo’n 70 procent van de Nederlanders heeft een uitvaartverzekering afgesloten. -
Heb jij weleens nagedacht over rouwvervoer? Meestal wordt een rouwauto gebruikt om de overledene naar de laatste rustplaats te vervoeren, maar er zijn nog zoveel meer mogelijkheden. -
Een groene uitvaart: waarom zou je daar, wanneer je altijd milieubewust leeft en duurzame keuzes maakt, niet voor kiezen? Er zijn veel mogelijkheden om de impact van jouw afscheid op het milieu zo klein mogelijk te maken. -
Ooit heb je er eentje afgesloten: een uitvaartverzekering. Maar weet je eigenlijk (nog) wel voor welke soort verzekering je hebt gekozen? -
Ieder mens is uniek en waarom zou iedere uitvaart daarom ook niet uniek zijn? Waar vroeger ‘standaard’ nog de norm was, mag een uitvaart nu bijzonder zijn. Passend bij de persoon die is overleden. -
Als afscheidsfotograaf kan ik jou heel goed vertellen waarom je als nabestaande een afscheid moet laten vastleggen, maar het is nog beter als je hoort wat andere nabestaanden hiervan vinden. De mensen die al eerder de keuze hebben moeten maken om het afscheid van hun dierbare te laten fotograferen. Want dat is het natuurlijk. Al krijg ik ook wel eens de vraag waarom je zoiets triests zou laten fotograferen. -
Kinderen en rouw. Dat zijn twee begrippen die je het liefst niet naast elkaar ziet staan. Kinderen zouden een onbezorgde jeugd moeten hebben en daar hoort de dood, en dus ook rouw, niet in thuis.