Oedeem te lijf met oedeemtherapie
Het lymfatisch stelsel is een vernuftig afweer- en reinigingssysteem dat ons lichaam beschermt tegen schadelijke stoffen en infecties. Het is een heel netwerk van lymfevaten en -klieren (knopen) door het hele lichaam, vooral in de nek, de oksels en de liezen; een geavanceerd afvoersysteem van afvalstoffen dat bijdraagt aan je gezondheid.
lymfestelsel
Door de druk in onze bloedvaten (bloeddruk) wordt vocht afgevoerd dat niet thuishoort in de bloedbaan. Dat vocht (dat afvalstoffen en ziekteverwekkers bevat) wordt onder andere afgevoerd via het lymfesysteem. Het lymfestelsel is een soort katalysator, waar we niet zonder kunnen en dat een essentiële bijdrage levert aan ons immuunsysteem. Dus wanneer je lymfesysteem niet (meer) goed werkt, heb je een probleem.
Borstkanker en lymfoedeem
Jiska Boer van HuidZorg Drenthe: ‘We zien in onze praktijken vaak mensen die na borstkanker oedeemklachten ontwikkelen. Bij borstkanker raken lymfeklieren veelal beschadigd door het verwijderen van de okselklieren en/of door borstamputatie. Ook is bestraling in deze regio vaak de oorzaak van oedeem (vocht) in de arm(en) en/of hand(en). Als huidtherapeut voeren we onder andere manuele lymfdrainage uit. We maken spieren en littekenweefsel soepeler door onze behandelingen en, niet onbelangrijk, we zijn ook even een uitlaatklep of klankbord voor degenen die we behandelen. Want het zijn niet alleen de lichamelijke klachten waarmee men worstelt, maar ook de psychische impact hiervan is groot.’
Oedeemtherapie
Jiska vervolgt: ‘Oedeemtherapie wordt onder andere ingezet wanneer in het geval van borstkanker een borstamputatie plaatsvindt of na een borstsparende operatie met daarbij bestraling of een okselkliertoilet. Bij dit laatste worden alle lymfeklieren in de oksel verwijderd om verspreiding van kanker te voorkomen. Al tijdens onze hbo-opleiding tot Huidtherapeut is er 4 jaar lang intensief aandacht besteed aan oedeemtherapie na bijvoorbeeld borstkanker of na een operatie waarbij lymfeklieren zijn aangedaan. Na een buikoperatie of bij een ingreep waarbij in het genitaal gebied een operatie of bestraling is geweest, kan er ook oedeem zijn ontstaan en biedt oedeemtherapie verlichting.’
Specialistische aanpak bij oedeem
‘Het begint met een persoonlijke intake met de cliënt. Op basis daarvan geven we advies en stellen we samen met de cliënt een plan van aanpak op. Als aanvulling op de lymfebehandelingen leveren wij ook allerlei compressiematerialen, waarmee we de oedeemproblematiek optimaal het hoofd bieden. Doel van oedeemtherapie is de omvang van het oedeem te verkleinen, pijn te verminderen en beweging en mobiliteit te verbeteren.’
‘We zien in onze praktijken vaak mensen die na borstkanker oedeemklachten ontwikkelen.’
Aanpak oedeem
Wanneer je aanhoudende pijn en/of zwelling hebt in een van je ledematen, kan er sprake zijn van lymfoedeem of lipoedeem. HuidZorg Drenthe biedt hierin uitkomst met onder andere:
Manuele lymfdrainage
Jiska: ‘Met manuele lymfdrainage, een massagetechniek, zetten wij het lymfatisch stelsel aan om het oedeem, oftewel de zwelling, rondom de wond of het bestralingsgebied te verminderen en de doorstroming te stimuleren. We willen hierbij het opgehoopte vocht afvoeren en de pijn verlichten. Door middel van de massage worden de lymfevaten geactiveerd tot opname en de afvoer van het vocht. Manuele lymfdrainage is een verlichting brengende massagemethodiek waarbij we met onze handen het lymfesysteem ondersteunen. Verhard weefsel (fibrose) wordt zachter en soepeler. Vaak is er na een behandeling al afname van vocht zichtbaar en voelbaar en is de mobiliteit of souplesse in het aangedane gebied verbeterd. Per persoon en aandoening is het aantal behandelingen anders.’
Zwachtelen
‘Bij grote omvangsverschillen tussen het ene been of de ene arm ten opzichte van de andere kan compressietherapie (ofwel zwachtelen) worden ingezet. Dat is een techniek om het oedeem waar mogelijk zo snel als het kan te reduceren. Na een goede afname van het oedeem kan een therapeutische elastische kous (TEK) worden aangemeten (in de volksmond vaak ‘steunkousen’ genoemd). Naast onze behandelingen bieden wij ook dag- of nachtcompressie om het wisselende oedeem (plotselinge toename of afname) te stabiliseren. Hiermee zorgen we ervoor dat de vochthuishouding van het lichaam aanzienlijk wordt verbeterd en dat je kunt blijven bewegen en deelnemen in het sociale verkeer.’
Lymfetaping
‘Een aanvulling op manuele lymfedrainage is lymftaping. Met zeer rekbare katoenen tape wordt het probleemgebied onder spanning gebracht, wat een positieve invloed heeft op de afvoer van afvalstoffen, waardoor de zwelling afneemt. De spiraalsgewijs aangebrachte brengt de huid onder spanning, waardoor de bovenste huidlaag enigszins wordt opgetild. Hierdoor ontstaat er in het onderliggende bindweefsel meer ruimte voor de lymfevaatjes, wat de lymfestroom uit het weefsel bevordert.’
Specialisten in jouw buurt
-
Veel vrouwen krijgen na de behandelingen van borstkanker last van vochtophoping in de arm: lymfoedeem. De oorzaak is vaak een verwijdering of beschadiging van de lymfevaten en/of lymfeklieren. Lymfoedeem komt meestal voor aan armen en benen, maar kan ook in andere lichaamsdelen ontstaan. -
Je merkt sinds enkele weken dat je steeds lastiger in je broeken past. Oké, een pondje erbij gebeurt iedereen weleens. Maar wanneer je je in een paar enkellaarsjes probeert te wurmen, pauzeer je een paar tellen. -
Na de diagnose ‘borstkanker’ volgt er vaak een traject in het ziekenhuis: operatie, wel of geen bestraling, chemotherapie, medicatie. Er komt een heleboel op je af. Na deze periode komt er een tijd van herstel. -
In je lichaam bevinden zich verschillende vatenstelsels. Je kent natuurlijk je bloedvatenstelsel, maar je hebt ook een lymfestelsel met vele lymfeklieren en -vaten. -
Twee jaar geleden stond het leven van Annette ineens op zijn kop toen er bij haar borstkanker werd geconstateerd. Ze had het knobbeltje in haar borst zelf ontdekt toen ze onder de douche stond. -
Diane (35): ‘Eigenlijk ben ik ermee geboren, met lymfoedeem. Maar pas later in mijn leven kwam het echt tot uiting. Er ontwikkelde zwelling in mijn beide benen. In het begin was de zwelling wat wisselend aanwezig, en stoorde ik me er dus ook weinig aan. -
In je lichaam zitten verschillende vatenstelsel. De bekendste is ongetwijfeld het bloedvatenstelsel. -
Het krijgen van de diagnose ‘borstkanker’ is een ingrijpende gebeurtenis. -
Tijdens of na de operatie of bestraling ter behandeling van lymfeoedeem kan het lymfestelsel beschadigd raken, doordat de lymfeklieren zijn verwijderd of bestraald. De lymfebanen zijn dan onderbroken en kunnen hun werk niet goed meer doen. -
Susan: ‘Ik zat als verdoofd in de stoel toen ik de arts de woorden ‘borstkanker’ en ‘jij’ in één zin hoorde uitspreken. Mijn vriend greep mijn arm beet en ik probeerde uit alle macht het gesprek voort te zetten. Wat mislukte. Borstkanker. Deze diagnose kwam als ‘donderslag bij heldere hemel’.