De avontuurlijke reis naar onbewust bekwaam

Angelique de Graaff

Tijd voor actie

Om het tweetal had zich de rest van de brugklassers verzameld. Die bijkomstigheid beperkten mijn dans-variaties. Ik besloot dat het tijd werd voor actie. Ik stapte praktisch ìn het verstrengelde duo en plaatste een rake tik op het hoofd van de grootste. Het resultaat was instant: hij liet het hoofd los, zodat de kleinste als een marionet met geknapte touwtjes tot een slordig hoopje op de grond belandde. Vervolgens richtte de grootste zich op en hapte naar adem. Zijn borstkas zette tot een indrukwekkende omvang uit. Ik deed intuïtief een stap naar achteren, klaar om als nieuw doelwit zo mogelijk de klappen te ontwijken. Onnodig. De gezichtsuitdrukking die ik als ‘dreigend’ had gelezen, bleek ‘verontwaardigd’ te zijn: ‘Ze sláát me!’ ‘Ze slaat me!’ brulde hij nogmaals en als een getergde beer verliet hij de klas, onderwijl wat bruggers onder de voet lopend. ‘Ja, dat kost je je baan,’ grinnikte de marionet op de grond, met leedvermaak. De rest nam naar willekeur de tekst van de beer en de marionet over: ‘ze slaat hem!’ en ‘dat kost je je baan!’ Het werd mij, die eerste week op de Lom-Mavo*), volstrekt duidelijk: ik moest nog veel leren…

‘Een nieuwe juf’

Ik was midden dertig en had mijn zeer goedlopende eigen bedrijf opgedoekt om mijn ooit behaalde diploma van de lerarenopleiding (Engels) aan de praktijk te toetsen. Niet gehinderd door enige realiteitszin, meende ik dat ik pupillen met een liefdevolle blik kon motiveren. Het was januari, dus midden in het schooljaar. Kinderen waren van een type dat ik niet kende, maar dat mij wel hogelijk intrigeerde. Bij sommigen veroorzaakte sociaal-emotionele problematiek een behoorlijk gedragsgestoordheid. Zeker bij de nieuwe juf. Autistische kinderen bekeken mij met boosaardige argwaan en verroerden geen vin of sloegen zonder zichtbare aanleiding gillend de gang op. Kinderen met oppositionele stoornissen en adhd-ers ramden elkaar bij het minste of geringste in mijn aanwezigheid de hersens in. Ik moet eigenlijk zeggen: sloegen elkaar juist in mijn aanwezigheid aan gort. Ik was de belichaming van hun gezamenlijke gedachte: ‘hé, we hebben de nieuwe juf: kéééten!

Negatieve energie

Mijn aanvankelijke verbijstering over dat gedrag en de ontoegankelijkheid, waartegen ik geen kruid kende, sloeg in de weken erna om in een overweldigende compassie. Ik werd mij in de volle omvang bewust van het feit dat als ík het schip niet zou keren, deze kinderen van míj niets zouden leren. Ik realiseerde me dat mijn aanwezigheid als nieuwe en onervaren leerkracht de zaak voor menige leerling op scherp zette. Ik zag wat een geweldige hoeveelheid negatieve energie hen dat kostte: je elke keer opnieuw onveilig voelen. Elke keer opnieuw de pikorde bepalen, heisa schoppen, elkaar aan gruzels meppen en dat allemaal omdat de juf niet op haar taak berekend is…

Hulp

Zes weken lang schreeuwde ik om hulp, haalde collega’s als consultants in mijn klas, deed aan video-interactietraining en las alles wat ik kon vinden over adhd, autisme, gilles de la tourette en elke oppositionele en andere stoornis waar ‘mijn kinderen’ mee behept waren.