Kind beschermen

Een kind wil je beschermen, dat is het natuurlijke instinct van veel ouders en andere volwassenen. Logisch, een kind is nog jong en in die zin kwetsbaarder. Maar ook andersom kan het gelden: het kind wil de ouder niet belasten met zijn of haar verdriet. Wanneer we onder het mom van ‘bescherming’ een kind weghouden van ziekte en dood of daar om een andere reden niet goed over gepraat wordt, kan dat later voor problemen zorgen. Het nemen van gepast afscheid, begrip voor een ziek familielid dat minder kan of voorbereid worden op wat er gaat gebeuren, is namelijk erg belangrijk. Een kind heeft al minder controle over zijn of haar leven dan een volwassene. Wanneer het dan voor onverwachte grote gebeurtenissen komt te staan, is het helemaal moeilijk grip te houden.

Aandacht voor emotionele zorg

Als rouw- en verliesbegeleider en kinderverpleegkundige heb ik vaak gezien dat broertjes en zusjes van zieke kinderen (onbewust) worden afgeschermd van de situatie. Dat ontstaat vaak doordat de kinderen tijdens (ziekenhuis)afspraken naar oppas of opa en oma worden gebracht. Wanneer het zieke kind vervolgens overlijdt, komt dat als een enorme schok. Daarom vind ik het belangrijk dat kinderen in een traject worden meegenomen, zodat de kans verkleint dat ze later vastlopen in de rouw. Ouders vinden het vaak lastig te weten wat ze nu het best kunnen doen en wat ze wel of niet moeten zeggen. Vaak wenden ze zich tot de verzorgenden en medici. Zorgpersoneel vervult dan ook vaak een belangrijke adviserende rol. Daarom is het belangrijk ook aandacht te hebben voor de emotionele zorg en de beleving van alle gezinsleden in een medisch traject.

Ingrijpende gebeurtenis

De ziekte en dood van een naast familielid is natuurlijk voor iedereen ingrijpend, of het nu volwassenen gaat of kinderen. Als zorgmedewerker maak je dit mogelijk geregeld mee. Maar waar je volwassenen met enkele woorden de strekking kunt overbrengen, is voor kinderen de dood een erg ingewikkeld concept. Ze vinden het moeilijk te begrijpen wat er precies gebeurt als er iemand doodgaat. Daarom kan het zijn dat je het moeilijk vindt de boodschap goed over te brengen. Sommige mensen zijn dan ook geneigd om te adviseren het kind weg te houden uit de situatie. Maar voor een goede verwerking is het juist belangrijk dat de dood en rouw genormaliseerd en bespreekbaar worden, vaak juist met degene die de goede antwoorden kan geven.

Concreet maken

Veel mensen hebben de neiging om zaken beter te willen maken voor kinderen, de boel op te lossen. We plakken een pleister en geven een knuffel als een kind gevallen is. Maar de dood is niet op te lossen. Het hoort bij het leven, hoe veel pijn dat ook doet. Door ook met de kinderen te praten over de dood en dit concreet te maken, ontstaat er voor hen ruimte om verdrietig te zijn. Dat concreet maken kan door te benoemen wat er gebeurt. De overledene kan niet meer praten, is niet meer thuis en wordt begraven.

Lange ziekte

Soms gaat er een ziekte aan het overlijden vooraf. Als zorgmedewerker of (kinder)verpleegkundige ben je in die periode nauw bij de familie betrokken. Vaak wordt er niet alleen op het medisch vlak, maar ook op psychosociaal vlak op je gesteund. En ook hierbij is het belangrijk dat de gezonde kinderen meegenomen worden in het proces. Wanneer kinderen weggehouden worden van uitleg of prognoses, kan het namelijk toch nog rauw op hun dak vallen wanneer iemand overlijdt. In overleg met ouders kan overwogen worden samen de uitleg te geven, zodat er duidelijke en heldere antwoorden komen op de vragen die kinderen kunnen hebben.